Üriner sistem taşları, böbrekte veya üriner kanalda görülen sert oluşumlardır. İdrarda çözülemeyen ve atılamayan maddelerin zamanla kristalleşmesi ve birikmesi ile oluşur. Normalde idrarda kristal oluşumunu engelleyecek koruyucu maddeler vardır. Ancak bazı insanlarda bu koruyucu mekanizma tam olarak çalışmayabilir ve kristalleşme, yani taş oluşumunun ilk evresi başlayabilir. Eğer kristalleşme yeterince ufak boyutta kalırsa idrar yollarından kendiliğinden geçip düşebilir.Üriner sistem taşları değişik oranlarda farklı kimyasal maddelerin bileşiminden oluşmaktadır. En sık rastlanan tipi (Tüm böbrek taşlarının yaklaşık %85’i) kalsiyum içeren taşlardır. Kalsiyum; değişik oranlarda oxalat veya fosfat ile birleşerek taş oluşturabilir. Taş oluşumuna neden olan bu kimyasal maddeler normalde kişinin günlük diyetinde bulunmakta ve vücudumuzun kemik ve kaslar gibi önemli organların yapısında yer almaktadır.Daha az sıklıkla rastlanan böbrek taşı tipleri; İdrar yollarında enfeksiyon nedeniyle oluşan Enfeksiyon taşları, bazı metabolik, beslenme ve genetik bozukluklara bağlı olarak oluşabilen Ürik Asit, Sistin ve Ksantin taşlarıdır.
Böbrek Taşları Kimlerde Oluşabilir?
Üriner sistem taş hastalıkları, antik çağdan beri görülmektedir. Tarihte bilinen en erken taş hastalığı yaklaşık 7000 yıl öncesine ait Mısır’daki mumyalarda tespit edilen mesane ve böbrek taşlarıdır. Günümüzde taş hastalığı görülme sıklığı ülke coğrafyasına ve diğer bazı faktörlere bağlı olarak değişmekle beraber yaklaşık %2-5 arasındadır.En sık görülme oranı 20-40 yaş arasında olup erkeklerde kadınlardan 3 kat daha fazla görülmektedir. Yaşamı boyunca bir kez üriner sisteminde taş problemi yaşamış bir kişinin 1 yıl içerisinde aynı problemle tekrar karşılaşma olasılığı yaklaşık %10, beşinci yılda %35 ve 10. Yılda %50’dir. Ailesinde üriner sistem taşı hikayesi olanlar yüksek risk grubundadırlar. Neden Böbreğimizde Taş Oluşur?
Bir insanda taş oluşumunda rol oynayan pek çok faktör olmasına karşın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik yatkınlık taş oluşundaki en önemli risk faktörlerinden biridir. Taş hastalığı olan bir kişinin ailesinde de taş hastalığı olma riski %10-40 arasındadır. Coğrafi faktörler de taş oluşumunda etkindir. Dağlık, çöl veya tropikal bölgelerde yaşayanlarda taş görülme oranı yüksektir. Beslenme alışkanlığı taş oluşumundaki en önemli risk faktörlerinden biridir. Protein ve karbonhidratça zengin, lifli gıdalarca fakir diyet taş hastalığı riskini arttırmaktadır. Günlük alınan su miktarı arttıkça risk azalmaktadır. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, bazı ilaçlar, geçirilmiş bazı barsak ameliyatları gut hastalığı gibi bazı metabolik hastalıklar da taş oluşumuna neden olmaktadır. Hareketsiz meslek mensupları (Masabaşı çalışanları) ve stresin de taş oluşumunda etkili olduğu düşünülmektedir. Böbrek Taşının Belirtileri Nelerdir?
İlk ve genellikle en sık görülen yakınma şiddetli ağrıdır. Ağrı çoğu zaman ani başlar karında, sırtta veya kasıkta hissedilir. Ağrıya sıklıkla bulantı, kusma, terleme ve titreme eşlik eder. Taşın idrar yolunda hareket etmesi nedeniyle oluşan kolik tarzda ağrılara taş mesaneye yaklaştıkça idrarda yanma, devamlı idrar yapma ihtiyacı eşlik eder. Yine taşın idrar yolunda hareket etmesine bağlı olarak idrarda kan görülebilir. Yakınmalara ateş ve titreme eşlik etmesi enfeksiyon belirtisidir. Böbrek enfeksiyonları çok ciddi enfeksiyonlardır ve acil tedavi gerektirir. Böbrek Taşı Nasıl Teşhis Edilir?
Belirti vermeyen böbrek içi yerleşimli taşlar genellikle check-up sırasında yapılan radyolojik tetkiklerde tesadüfen saptanır. Ağrısı ve idrar tahlilinde kanaması olan hastalarda direkt radyolojik grafi, ultrasonografi veya bilgisayarlı tomografi gerekebilir.
