Böbrek Taşları Nasıl Oluşur?

Böbrek taşları idrarın üretimi ve böbrekten dışarı atılımı sırasında içinde bulunan kristallerin kümeleşip çökmesi sonucu oluşur.Normal şartlar altında bu kristaller idrar yollarından; idrar içerisinde eriyik halde problemsiz bir şekilde atılırlar. Ancak böbrek kanalları içerisinde herhangi bir nedenle kristaller çöküp birbirleriyle birleşirse taş oluşum süreci başlar. İdrar içerisinde taş oluşunu artıracak kristaller (kalsiyum, magnezium, oksalat vb) yanında taş oluşumunu engelleyen kristaller (sitrat, ç,nko vb) de mevcuttur.Günümüzde görülme sıklığı %4-15 arasında olup coğrafi bölgelere göre değişir. Türkiye’de son yapılan çalışmaya göre-2009 taş hastalığı oranı %11 olarak saptanmıştır. Bu oran . A.B.D. ve Avrupa’da %5-10; İran’da ise yaklaşık %6 civarı saptanmıştır.

Böbrek Taşı Nasıl Oluşur?

Aşağıdaki faktörlerin herhangi biri veya daha sıklıkla birkaç farklı neden birarada etki ederek kişide taş oluşumuna neden olmaktadır. Bu faktörlerin bir kısmı kişinin hükmedebileceği/değiştirebileceği (beslenme alışkanlıkları, su tüketimi gibi) faktörler ise de çoğu faktör kişinin değiştiremeyeceği (metabolik özellikler, genetik yatkınlık, ırk ve çevresel faktörler gibi) faktörlerdir.

• Yaş ve Cinsiyet: Taşlar en sık 20-50 yaş arasında oluşmaktadır.Erkeklerde kadınlardan yaklaşık 2 kat daha fazla görülmektedir. Çocuklarda da taş hastalığı görülmektedir.
• Kalıtım ve Ailesel Faktörler: Genetik özellikler (farklı ırklar) ve ailede taş hikayesi olması risk faktörüdür. Aile beslenme alışkanlıklarının da taş oluşumunda rolü vardır.
• Coğrafi ve İklimsel Faktörler: Genellikle dağlık, çöl ve tropikal bölgelerde daha sık görülmektedir. Coğrafyanın etkisi çevresel sıcaklıkla ilgilidir, sıcaklık arttıkça taş oluşma riski artmaktadır. Türkiye’de Güneydoğu Anadolu ve Ege bölgesinde Karadeniz, İç ve Doğu Anadolu bölgelerine göre daha yüksek rastlanılmaktadır.
• Sıvı Alımı Ve Beslenme Alışkanlığı: Günlük sıvı alımının artması ve idrar miktarının artması taş oluşumunu azaltmaktadır. Günlük idrar hacmi 2-2.5 lt olması idealdir.
• Böbrek Şekil Bozuklukları/Hastalıkları&Metabolik Bozukluk ve Hastalıklar: Bazı böbrek hastalıkları(Renal Tubuler Asidoz; Meduller Süngör Böbrek vb.), böbreğin şekil ve fonksiyon bozuklukları, geçirilmiş böbrek ameliyatları, idrar yolu darlıkları taş oluşumunu arttırmaktadır. Aynı şekilde Şeker Hastalığı (Diabetes Mellitus), Obesite (Şişmanlık), Metabolik Sendrom taş gelişmesinde önemli ve sık görülen risk faktörleridir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları ve İdrar Akışını engelleyen darlıklar ve tıkanıklıklar.
• Mesleki faktörler&İlaçlar: masa başı hareketsiz çalışanlarda daha sık taş görülmektedir; ayrıca bazı ilaçlar (kemik erimesi nedeniyle kullanılan ilaçlar, bazı tansiyon ilaçları, vitaminler vb) taş oluşumunu arttırmaktadır.

Taşlar yeterli büyüklüğe ulaşırsa (4-5mm) böbrek boşaltım sisteminde tıkanıklık oluşturarak ağrı, kanama, enfeksiyon ya da böbrek yetmezliğine yol açabilirler.